De Stenen Stad brokkelt af op Ilha de Moçambique, ooit de hoofdstad van de Portugese Oost-Afrikaanse koloniën. Verval en levendigheid samen schenken het eilandje zijn romantische sfeer.
In het imposante, koloniale ziekenhuis op Ilha de Moçambique, een eilandje vlak voor de noordoost kust van het land waaraan het zijn naam gaf, brandt 's avonds licht. Het is bijna niet voor te stellen. Een ruïne met een operatiekamer?
De zes witte pilaren voor de ingang herinneren nog aan de grandeur van weleer. De afbrokkelende, zwart uitgeslagen zijmuren vertellen iets over de staat van het ooit witte hospitaal. De fonteinen in de voortuin staan al jaren droog.
De Stenen Stad
Het is Ilha de Moçambique in een notendop. De Stenen Stad, de oude citadel van waaruit de Portugezen hun Oost-Afrikaanse koloniën bestuurden, is van grote schoonheid.
Zij is echter ook in ontbindende staat. Overal groeien planten uit de muren en steken palmbomen hun toppen door glasloze raamkozijnen. De wegen zijn meer gat dan verharding.
Gek genoeg ademt juist deze vervallenheid één en al romantiek uit.
Langgerekt eiland
Ilha de Moçambique is een langgerekt eilandje voor de kust van Mozambique. Nog geen drie kilometer lang, in de breedte zelfs slechts maximaal 500 meter. Toch leven er 14.000 mensen.
Een centrale weg loopt van zuid naar noord. Vanaf het vasteland bereik je het eiland over een drie kilometer lange, betonnen brug.
Eenmaal onder de roodwitte toegangsboom door, loop je eerst het Afrikaanse deel van het eiland in. De centrale weg ligt op een verhoging. Bomen hangen aan weerzijden over de stoffige straat.
Mensen zitten op de stoepen van hun dicht op elkaar gepakte huisjes met rieten daken. Kinderen spelen in de schaarse ruimte.
Unesco
Ook op de hoofdweg is het een drukte van belang. Vrouwen lopen met kratten Coca-Cola op hun hoofd. Oude mannetjes schuifelen met wandelstok voort. Fietsers, busjes en 4x4 terreinwagens. Hier en daar een blanke toerist met zijn camera in de hand.
De noordelijker gelegen Stenen Stad is rustiger. Kippen lopen los over straat. Hier en daar groeit een boom. Het gouverneurspaleis, bordeauxrood met wit, is prachtig opgeknapt. Unesco stopt veel geld in de restauratie van het eiland.
Arabieren
De geschiedenis van het eiland gaat terug tot ver voor 1498, toen Vasco da Gama er aanlegde. Arabieren kwamen al vele eeuwen eerder naar Mozambique en gebruikten het eiland tussen de tiende en vijftiende eeuw als handelspost.
De Portugezen richtten het eiland in als bestuurscentrum en als verversingshaven voor hun handelsroute richting India. De verschillende moskeeën en een hindoetempel herinneren daar nog aan.
Langzaam verrijzen op Ilha de Moçambique ook meer restaurants en hotels. Je slaapt echter het mooist op het vasteland aan de andere kant van de toegangsbrug.
Daar kun je op het witte zandstrand, onder een lage palmboom je tent opzetten. Het blauwe zeewater, met op de achtergrond Ilha de Moçambique, is dan het eerste wat je 's ochtends ziet.
Romantisch verval
Unesco vormt het eiland om tot een ware toeristenparel. Prachtig natuurlijk. Maar stiekem is het te hopen dat de restaurateurs de afbrokkelende muren niet te veel opknappen. Het gevaar van een klinisch, wat kitsch ogend openluchtmuseum ligt op de loer. Een stad zonder leven.
Laat het dus maar zo, zou je willen zeggen. Een ziekenhuis waaruit palmbomen groeien, verkruimelende muren, het leven in een ruïne, juist het verval maakt Ilha de Moçambique één van de mooiste plaatsen in zuidelijk Afrika.
Wat is er te doen op Ilha de Moçambique?
- Bezoek het Palace & Chapel of São Paulo, het voormalige huis van de Portugese gouverneur en nu een museum. Het gerenoveerde interieur geeft een beeld hoe de machthebbers op het eiland in de zeventiende eeuw moeten hebben geleefd.
- De zuidelijke punt van het eiland wordt gedomineerd door het prachtig opgeknapte Fort of São Sebastião, het oudste geheel nog overeind staande fort van sub-Sahara Afrika.
- Maak een eilandwandeling door de Stenen Stad, een prachtig vervallen koloniaal centrum met zowel Europese als Arabische invloeden. Bezoek zeker ook het afbrokkelende en afbladderende ziekenhuis in het centrum.
- Geniet van de zon op de stranden op het vasteland. Uitgestorven en op sommige plekken prachtig wit en afgeschermd door rotsen. Je privéstrandje dus, maar daarvoor moet je soms wel heel wat kilometers zandweg afleggen.
- Ga duiken bij de Goa en Sena eilanden, niet ver van Ilha de Moçambique.
