De schatten die lange tijd in de tombes van de piramides lagen verstopt, staan nu te stralen in verschillende musea in Europa. Maar Egypte wilt ze terug. Minister van Cultuur zet een offensief in.
'We willen onze kunstschatten terug. Als jullie niet gehoorzamen, kan ik jullie het leven heel zuur maken.' Deze dreigende woorden richtte Dr. Zahi Hawass, vice-minister van Cultuur in Egypte tot de Europese musea die Egyptische oudheden in hun collectie hebben.
Bij de naam van Dr. Hawass fronsen archeologen en museumdirecteuren wereldwijd de wenkbrauwen. Onder aanvoering van de illustere archeoloog is Egypte begonnen aan een omstreden missie. Het land wil alle kunststukken uit de Oudheid terug naar Egypte halen.
Piramides en avonturiers
Gedurende verschillende perioden in haar geschiedenis werd Egypte overheerst door buitenlandse mogendheden. Het Romeinse Rijk en later Frankrijk, Engeland en Italië. De piramides en de waardevolle kunstvoorwerpen die zij verborgen hielden, hadden een grote aantrekkingskracht op avonturiers en wetenschappers. Zij gingen niet erg zorgvuldig met hun archeologische vondsten om.
Tijdens de Britse overheersing van Egypte, die ruwweg van 1880 tot 1950 duurde, werden veel archeologische vondsten het land uit gesmokkeld. Soms gebeurde dat legaal, maar vaak werden papieren vervalst of ambtenaren omgekocht. Veel Egyptische kunstschatten, waaronder de Rosetta-steen en de buste van Nefertiti, verdwenen uit Egypte.
Rosetta-steen
Gestolen, zegt de minister van Cultuur. Eerlijk gevonden, zeggen de Europese museumdirecteuren. De waarheid ligt in het midden. Zonder de inzet van de westerse archeologen waren de kunstschatten nooit gevonden en bovendien was Egypte niet in staat de zeer waardevolle voorwerpen afdoende te beschermen.
Het wetenschappelijk onderzoek dat in Europa op de voorwerpen verricht is, heeft nieuwe inzichten in het oude Egypte gegeven. Zo werd de Rosetta-steen in Londen en Parijs onderzocht. Daar kwamen wetenschappers achter haar geheim: via de steen konden zij voor het eerst in duizenden jaren het ingewikkelde hiërogliefen schrift ontcijferen.
Buste van Nefertiti
De buste van Nefertiti staat al decennia in Berlijn, waar miljoenen museumbezoekers haar schoonheid hebben bewonderd. Het prachtige beeld is één van de best bewaarde voorwerpen uit de Egyptische oudheid.
Maar Dr. Hawass, zelf beroemd geworden als ontdekker van verschillende mummies en hun tombes, meent dat de voorwerpen aan Egypte toebehoren. De bezetters hebben de kunstschatten bewust geroofd en daarmee Egypte een symbool van haar nationale identiteit ontnomen.
En dus richt Dr. Hawass in januari 2011 een verzoek aan het Neues Museum in Berlijn. Hij vraagt de museumdirectie om de buste van Nefertiti terug naar Egypte te brengen. Hij wil dat het beeld 'terugkeert naar het land waar zij is gemaakt.'
Veel kenners hebben moeite met het standpunt van Dr. Hawass. Eén van hun argumenten is dat het huidige Egypte niet eens bestond in de tijd van de farao's. Waarom zou Egypte dan het alleenrecht hebben?
Werelderfgoed
Verder menen zij dat kunst universeel is en dat de voorwerpen onderdeel uitmaken van het werelderfgoed, waar iedereen even veel aanspraak op heeft. Bovendien denken velen dat de beelden beter in de hypermoderne musea kunnen blijven, dan dat zij een lange en gevaarlijke reis naar Egypte maken.
Maar Dr. Hawass is onvermurwbaar. Hij wil de beelden terug in Egypte. En de minster van Cultuur is een machtig man. Toen het Louvre in 2009 weigerde een kunststuk terug te geven, verbood Hawass de archeologen om hun onderzoek voort te zetten. Het Louvre ging overstag en gaf de beelden terug.
Dr. Hawass is vastberaden en hij heeft de middelen om zijn zin door te drukken. Hij zorgde al voor de teruggave van duizenden Egyptische voorwerpen uit de oudheid. Nu heeft hij dus zijn zinnen gezet op twee van de belangrijkste vondsten die ooit in Egypte gedaan zijn: De Rosetta-steen en de Buste van Nefertiti. Een nieuw hoofdstuk in de geschiedenis van het oude Egypte is begonnen.
